بررسی جایگاه زن در ایران باستان و در دوره های هخامنشی و آیین زرتشت که به نوعی دوره آغاز شکل گیری سرزمین آریایی هاست ، نشان دهنده سطح والای فکری مردمان آن روزگار است که در بسیاری موارد، افسوس را با خود به ارمغان می آورد، چرا که اگر تحولات ناشی از حکومتهای گوناگون آن زمان تغییری در شرایط زیستی آدمیان ایجاد نمی کرد، ایران و ایرانی، هم اکنون بعنوان بزرگترین مدعی حقوق انسانی در دنیا شناخته می شد و این عنوان را زینت نام خود می کرد .

در دوران باستان ایرانیها، راستگویی و دلاوری را ارج بسیار می دادند و این ویژگی برای زن و مرد یکسان بود. زنان، همتای مردان دلیرانه در جنگ ها شرکت می کردند و دختران همیشه از خداوند شوهری نیرومند و فرزندانی دلاور در خواست داشتند.

 به عنوان نمونه برابری حقوق زنان و مردان ، تا پیش از پیدایش حکومت هخامنشی یعنی در زمان مادها دختر و داماد پادشاه می توانستند جزو وارثین وی باشند.

با روی کار آمدن کوروش بزرگ و حکومت آن، هخامنشیان، و قوانین وضع شده توسط آنها، وضعیت زنان در حالت ثبات و اعتدالی ارزشمند قرار گرفت، بطوری که نمونه قوانین آن زمان در میان هیچ یک از ممالک و اقوام یافت نمی شد. اما با اجرای قوانین کوروش بزرگ بر سرزمین پارسیان، زن از چنان درجه احترامی برخوردار شد که آوازه آن به دیگر اقوام نیز رسید و همین امر باعث پیروی آنان از آداب اصیل ایرانی گشت.

در دوران هخامنشیان زنانی بوده اند که در چندین مورد بالاتر از مردان قرار داشته اند. نمونه بارز آن در کتیبه های پرسپولیس و تخت جمشید به ثبت رسیده است. مانند دریا سالار آرتمیز. طبق گفته پرفسور گیل استاین، دکتر دیوید استروناخ، پروفسور ریچای فراری و پروفسور شاپور شهبازی (موسسه شرق شناسی شیکاگو و موزه ایران باستان) داریوش بزرگ برای بنا نهادن کاخهای پارسه از زنان به عنوان یکی از مهمترین نیروهای کاری و مدیریتی استفاده می کرد به شکلی که در چندین مورد کتیبه بدست آمده نوشته شده است که زنی در اینجا مسوول بیش از 100 نفر کارگر مرد بوده  و یا زنی دیگر به دلیل مهارت شغلی ا حقوقی معادل 3 مرد دریافت میکرده است . یا در کتیبه ای دیگر آمده زنان کارگر باردار در ساختن پارسه (تخت جمشید) از حقوق شاهنشاهی برای استراحت و بارداری استفاده میکردند.

مشهورترین نمونه تساوی حقوق زنان و مردان در ایران باستان، اجازه انتقال سلطنت از پادشاه به دختر بود. به عنوان نمونه، آخرین پادشاه مادها «آستیاک»، دارای فرزند پسر نبود و دختر آستیاک کسی نبود جز شاهزاده ماندانا، مادر کوروش بزرگ که همین مساله در انتقال قدرت به کوروش نقش مهمی را بازی کرد. ماندانا همچنین مؤسس مدارس هخامنشی برای نوجوانان ایرانی بود که در آن فنون تیراندازی و اسب سواری را آموزش می دادند.

طبق گزارش رسمی سازمان میراث فرهنگی ایران از کاوشهای طولانی در شهر سوخته در سیستان و بلوچستان، چندین سال در این شهر و دیگر نقاط ایران زنان پادشاه ایران بودند و اداره کشور را به عهده داشتند. و با توجه به تاریخ نوشته های موجود ملکه های ایرانی فرمانراویانی منصف دادگر بوده اند.

همچنین پادشاهان ایران باستان زنان خود را احترام بسیار می گذاشتند و در امور کشوری بسیار نقش داشتند. ملکه ایران رفتارش به گونه ای بود که سرمشق همه زنان کشور بود. ملکه می بایست در جشنهای نوروز و مهرگان و سده زنان مختلف کشور را دعوت کند و الگویی از نظر منش و رفتار برای دیگران باشد.

در بررسی وضعیت زنان در عصر هخامنشی به نامهایی بر می خوریم که شاید هیچگاه پس از آن، اثری از چنین رویدادها و وقایعی را در تاریخ ایران نبینیم.

در زمان هخامنشیان، یک زن برای نخستین بار در تاریخ به مرتبه دریا سالاری (فرماندهی نیروی دریایی) خشایار شاه رسید که نامش « آرتمیس » بود. اما حکایت به آرتمیس ختم نمی شود. بلکه تعداد بی شماری از زنان آن دوره مسئولیت هایی را به عهده داشتند که نه تنها در دوره های بعد از حکمرانی کوروش، بلکه در شرایط کنونی نیز، شاهد چنین رویدادی نخواهیم بود!

همچنین این آثار به جا مانده نشان میدهد زنان در دوران باستان در امر آموزش و پرورش و خواندن و نوشتن نیز فعال بوده اند. به عنوان نمونه میتوان از بانو ماندانا (مادرکوروش کبیر) و بانو آتوسا (دختر کوروش کبیر) و بانو پرین(نخستین زن مترجم ایران) نام برد. و زنان دیگری که اینجا به دلیل کوتاه کردن سخن نامی نمی برم.

اما افتخارات بر جای مانده از ایران باستان در همین محدوده خلاصه نمی شود، بلکه با تعمق بیشتر در آداب و آیین های قوم آریایی و تعالیم زرتشت که در آن زمان تازه به مرحله ظهور رسیده بود، جایگاه زن ایران بیش از پیش نمایان می شود.

دین باستان و کیش کهن آریایی، زنان را یکی از ارزشمندترین اقشار جامعه می دانسته است. به طوریکه در کتاب دینی دینکرد آمده است زنانی را که تحصیلات و دوره های قضاوت دیده اند و در کار دادگستری مهارت دارند را بایستی برمردان ترجیح داد و آنان را بر مسند دادگستری نشاند. به روشنی از قاضی شدن و اجرای عدالت توسط  آنان طرفداری میکرده اند.

کاری که امروزه در قرن حاضر در بسیاری از کشورهای جهان اجرا می شود و آنان این عمل را مایه مباهات وتمدن خود می دانند. در حالی که دهها قرن پیش از این ایرانیان کهن به چنین مقامی رسیده بود ه اند..

زن در ایران باستان به معنای واقعی در هر مکان و زمان به طور برابر در فعالیت های سیستم اجتماعی شریک مرد بود و حتی در جهت قوانین دینی می توانست به مرحله «زوت» برسد، یعنی درجه ای در مقام بالای مذهبی که لازمه آن، فراگیری علوم دینی تا بالاترین مرحله آن بود. و این یکی دیگر از آزادیهای اجتماعی زنان در ایران باستان  بود.

نکته بسیار تاثر برانگیز مقایسه وضع آزادی و حقوق زنان  ایران دوران معاصر با دوران باستان است که خود خواننده بهتر میتواند قضاوت کند. و ترجیح میدهم که دوستان خود بیندیشند. به امید روزی که زن در جامعه ایران از حقوق خود کاملا بهره مند شود و این نگاه تبعیض آمیز از صفحه روزگار محو گردد.

منابع :
(دینکرد جلد 15 -کتاب 8 -قسمت 21)
کتاب تاریخ ایران باستان، نوشته :حسن پیرنیا (مشیرالدوله)،  جلد 1
کتاب زن در ایران باستان، نوشته :هدایت الله علوی، انتشارات هیرمند،
کتاب  ایران در زمان ساسانیان، نوشته :آرتور کریستن تن،
مقاله زنان ایران باستان. نوشته: دکتر درخشنده صادقی

http://www.banooiranzamin.blogfa.com/post-11.aspx

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: